Sorgulama temelli öğrenme öğretmenlerin ve ebeveynlerin dilinde sıkça dolaşıyor olsa da, aslında tam olarak ne olduğu, neden etkili olduğu, nasıl kullanıldığı ve yararları konusunda birçok kafa karışıklığı bulunmaktadır.
21. yüzyılın en temel becerilerinin desteklendiği bu yaklaşım önemini günden güne artırmaktadır. En basit tanımı ile sorgulama-temelli öğrenme öğrencilerin soruları, araştırmaları ve/veya merakları ile öğrenmenin yönlendirildiği açık-uçlu bir yaklaşımdır.
Diğer bir tanım ile “ öğrencinin, kendi öğrenmesinden sorumlu olduğu, öğrenme sürecine aktif katılımının sağlandığı bilgiyi kendi zihninde yapılandırmaya olanak tanıyan araştırma-sorgulamaya dayalı öğrenme stratejisi benimsenir.”
Öğrenme ve öğretme sürecinde öğretmen, kolaylaştırıcı ve yönlendirici rollerini üstlenirken öğrenci, bilginin kaynağını araştıran, sorgulayan, açıklayan ve tartışan birey rolünü üstlenir.
Araştırma-sorgulama süreci, sadece “keşfetme ve deney” olarak değil, “açıklama ve kanıt” oluşturma süreci olarak da ele alınır.
Araştırma-sorgulamaya dayalı öğrenme; öğrencilerin çevrelerindeki her şeyi keşfetme isteği duydukları, etraflarındaki doğal ve fiziksel dünyayı sağlam gerekçelerle açıklamalarda bulunarak güçlü kanıtlar kurdukları, fen bilimlerinden heyecan duyan ve değerini bilen bireyler olarak yetiştikleri, kısacası birer bilim insanı gibi yaparak-yaşayarak-düşünerek bilgiyi kendi zihninde oluşturduğu öğrenci merkezli bir öğrenme yaklaşımıdır.
Sorgulama konusunda bazı düzeyler belirlenmiştir:
Açık sorgulama: Önceden tanımlanmış sorular yok. Öğrenciler soruyu ve yöntemi kendileri belirleyerek sonuca ulaşırlar.
Destekli sorgulama: Önceden belirlenmiş bir araştırma yöntemi yok. Öğretmenin belirlediği soru doğrultusunda öğrenciler araştırma yöntemini kendileri belirleyerek sonuca ulaşırlar.
Yapılandırılmış sorgulama: Önceden belirlenmiş bir sonuç yok. Öğrenciler öğretmenin tanımladığı soru ve araştırma yöntemini kullanarak sonuca ulaşırlar.
Sınırlı sorgulama: Geleneksel laboratuvar yöntemidir. Öğrenciler öğretmenin belirlediği soru, yöntemi takip ederek sonuç çıkartırlar ve elde ettikleri sonucu öğretmenin verdiği sonuçla karşılaştırırlar.
Sorgulama temelli öğrenme için kullanılabilecek bir döngüye de burada yer vermekte fayda var.
Bu yaklaşımda öğretmenlerin etkili soru sorma becerilerine ihtiyaçları olsa da ve daha fazla planlama gerektirse de öğrencilerin öğrenme becerilerinin gelişmesine, aktif katılımların sağlamasına, fiziksel, duyuşsal ve bilişsel yeteneklerinin artmasına katkı sağladığını düşündüğümüzde buna değer.
Şimdi sorgulama-temelli öğrenmenin faydalarından ve nasıl yapılabileceğinden bahsedelim:
1. Öğrencilerin tutkularını ve yeteneklerini besler
a) Öğrencilerinizin tutkularını paylaşmalarına izin verin
b) Tutku duyduğu şeylerle gerçek yaşamı ilişkilendirmelerini sağlayın
c) Tutkularını tanımlarını sağlayın
d) Tutkularıyla bir şey oluşturmalarına izin verin
e) Tutkularının kaynağını öğrenin
2. Öğrencileri söz sahibi olma konusunda yetkinleştirir ve öğrenci tercihlerini onore eder
a) Güvenli bir ortam oluşturun
b) İhtiyaçlarını söyleyecek alan yaratın
c) Yaratıcılığı destekleyin
d) İçerikleri belirlerken seçenek hakkı bırakın
e) Etkilerinin olacaklarına inanmalarını sağlayın
3. Motivasyonu ve katılımı destekler
a) Eski problemlere yeni çözümler oluşturmalarını isteyin
b) Çalışmaları için yeterli zaman bırakın
c) Sosyal sorumluluk çalışmalarına yönlendirin
d) Grup çalışmalarına yer verin
e) Hikayeler paylaşın
4. Merakı ve öğrenme aşkını teşvik eder
a) Çalışmanın nasıl olacağını net olarak belirtin
b) İlginç konuları keşfetmelerini sağlayın
c) Fikir üretmelerini ve düşünmelerini destekleyin
d) Eski bilgilerini yeri durumlar için kullanmalarını teşvik edin
e) Kendilerindeki değişimleri yansıtmalarına fırsat verin
5. Kararlılığı, sabrı, gelişmeye açık zihin yapısını ve öz-düzenlemeyi öğretir
a) Beklentilerin, inanışlarını ve düşüncelerini paylaşmalarını sağlayın
b) Sürece dayalı çalışmalar yapın
c) Kendi hedeflerini belirlemelerine fırsat verin
d) Çabalarına odaklanın
e) Kendi öğrenmelerinde söz sahibi olmalarına imkan verin
6. Araştırmayı anlamlı hale getiri ve araştırma becerilerini geliştirir
a) Farklı kaynaklardan faydalanmalarını önerin
b) Değişik bakış açılarını sunmalarını sağlayın
c) Bulgularını kaynakçalandırmalarını isteyin
d) Bulgularından sentez yapmalarını tavsiye edin
e) Araştırma sonuçlarını yazarken kolaylaştırıcılık yapın
7. Konu ile alakalı bilgilerin içeriğin ötesinde anlamayı derinleştirir
a) Kendi öğrenme deneyimlerini kişiselleştirebilmeleri için araçlar önerin
b) Teknoloji kullanmalarına alan açın
c) İşbirliği içerisinde çalışmalarını destekleyin
d) Çalışmaları ile çalışılan konuyu ilişkilendirmelerini isteyin
e) Etkileşim ve paylaşım ortamları düzenleyin
8. Nitelikli soru sormanın önemini güçlendirir
a) İlişkili ve ilişkisiz bilgiler vererek ayrıştırmalarını isteyin
b) Bilişsel taksonomilerin adımlarına göre sorular sorarak model olun
c) Soru sormayı rutin haline getirin
d) Sokratik tartışma ortamları oluşturun
e) Soru sorma oyunları oynayın
9. Öğrencilerin kendi öğrenmelerinin sorumluluğunu almalarını ve hedeflerine ulaşmalarını sağlar
a) Tahmin ettirerek tahminlerinin doğruluğu takip ettirin
b) Bütünü ve parçalarını görmelerini sağlayın
c) Hata yapmalarına izin verin
d) Öğrenme günlükleri yazmalarını isteyin
e) Hedeflerini ve beklentilerini yazmalarına olanak sunun
10. Bugünün sınıfında yarının sorunlarını çözer
a) Öğrenme deneyimlerini ve stratejilerini yazıya dökmelerini sağlayın
b) Geri bildirim verin ve alın
c) Başkalarından bilgiler öğrenmelerini teşvik edin
d) Farklı kaynaklardan beslenmelerini önerin
e) Kompleks projelerle çalışmalarını sağlayın
Blog Yazarı: Dinçer Demir - ÖRAV Uzman Eğitimcisi
Kaynakça
Bu blog aşağıdaki kaynaklardan esinlenilerek / faydalanılarak yazılmıştır.
eKampüs'te var olan diğer bloglara ve içeriklere erişmek için üye olun. Aşağıdaki linke tıklayarak kolayca üye olabilirsiniz.
Keyifli öğrenme deneyimleri dileriz.