Evde kaldığımız bu günlerde çocuklarımızı daha iyi tanıyabileceğimiz ve sorular yoluyla farklı yeteneklerini keşfedebileceğimiz deney serimizin ilk haftasında bakalım neler var?
Katı mı? Hayır! Sıvı mı? Yok yok bu katı!
Neler gerekli?
200 gram mısır nişastası
Plastik ya da cam kap
1 su bardağı su
Nasıl yapalım?
Bir kaba mısır nişastasını koyalım ve hamur kıvamı elde edinceye kadar üzerine azar azar su ilave ederek karıştıralım.
Karışımı yumuşak bir kıvam alıncaya kadar karıştıralım.
Bu karışıma bir isim vermek ister misiniz? En sevdiğiniz oyuncağınız da olabilir.
Avucumuza karışımdan bir miktar alalım ve sıkalım.
Yumuşak mı?
Avucumuzu serbest bıraktığımızda neler oldu?
Yumruğumuzla hızlı bir şekilde karışıma vuralım.
Ne hissettik?
Hazırladığımız bu karışımı renklendirmek ister miyiz? O zaman evde bulunan bir gıda boyasında hazırladığımız karışıma birkaç damla damlatalım.
Ne oldu?
Karışımından bir miktar alıp avucumuzda sıktığımızda başlangıçta katı bir top gibi olduğunu hissederiz. Sıkmayı bıraktığımızda ise top sanki eriyormuş gibi parmaklarımızın arasından akar. Karışıma yumruğumuzla vurduğumuzda ise sanki katı bir yüzeye çarptığımızı hissederiz. Bu karışım Newton tipi olmayan akışkanlara örnek verilebilir.
Mutfaktaki Sihirli Renkler
Neler gerekli?
Kırmızı lahana
Sıcak su
Cam kâse
Cam bardak
Süzgeç
Limon tuzu/limon suyu
Sirke
Bebek şampuanı
Karbonat
Sabun tozu
Nasıl yapalım?
Kırmızı lahanayı küçük parçalar halinde keselim.
Parçalanmış lahana yapraklarının üzerine sıcak su dökelim.
Karışımın sıcaklığı oda sıcaklığına gelinceye kadar bekleyelim. Suyun renginin zaman geçtikçe koyu mora dönüştüğünü görebiliriz.
Karışım soğuduktan sonra bir süzgeç yardımıyla lahana yaprakları sıvı kısımdan ayıralım.
Böylece belirtecimiz hazır olur.
Şimdi bakalım günlük yaşamda kullandığımız maddelerde neler olacak?
Bir bardağa limon tuzu veya limon suyu koyalım üzerine hazırladığımız mor sıvıdan damlatalım.
Ne oldu? Rengi değişti mi?
Başka bir bardağa sirke koyalım üzerine mor sıvıdan damlatalım.
Ne oldu? Rengi değişti mi?
Şimdi de diğer maddeleri, şampuan karbonat ve sabun tozu sırasıyla mor sıvı ile renklendirelim?
Hangi renkleri gördük?
Ne oldu?
Kırmızı lahana suyu asit ve baz ayrımını yapabilmemizi sağlayan bir ayraçtır (belirteç). Üzerine döküldüğü sıvılarda farklı renkler oluşturarak o maddenin asit veya baz olduğunu anlamamızı sağlar. Üzerine kırmızı lahana suyu döküldüğünde turuncu, kırmızı ve kırmızıya yakın renk veren maddeler asit, mavi ve maviye yakın renk veren maddeler bazdır.
Masamda küçük bir yanardağ var!
Neler gerekli?
Şişe
Folyo
Oyun hamuru
Kırmızı gıda boyası
Kabartma tozu
Sirke
Birkaç damla bulaşık deterjanı
Nasıl yapalım?
Soda şişesini önce folyo ile sonrada oyun hamuru ile kaplayalım.
Bu kapladığımız şişe yanardağımızı oluşturur. Artık yanardağımızı geniş bir kaba alabiliriz.
Şişenin içerisine bir miktar kırmızı gıda boyası, birkaç damla bulaşık deterjanı ve kabartma tozu atalım.
Son olarak sirke döküp bekleyelim.
Neler gördük?
Ne oldu?
Kabartma tozu ve sirke karışımının yanardağ gibi patlamasının sebebi aslında bir asit-baz reaksiyonudur. Asetik asit-sirke, sodyum bikarbonat- kabartma tozu tepkimeye girer ve karbondioksit gazı çıkar.
Bardağımda gökkuşağı oluşmuş
Neler gerekli
6 adet bardak
1 litre su
Toz şeker
Gıda boyası (kırmızı, turuncu, mavi, mor, yeşil ve sarı renklerde)
Şırınga (şırınganın iğnesi kullanılmayacaktır)
İnce uzun bir cam kap
Tatlı kaşığı
Tahta çubuk
Nasıl yapalım
Tüm bardaklara eşit miktarlarda su koyalım.
Her bir bardaktaki suya farklı bir renkte gıda boyası ekleyelim.
Ardından bardaklara farklı miktarlarda şeker ekleyelim ve karıştıralım. Şekerin tamamen çözünmesi önemli. İlk bardağa hiç şeker koymayalım, ikinci bardağa bir yemek kaşığı, üçüncü bardağa iki yemek kaşığı, dördüncü bardağa üç yemek kaşığı, beşinci bardağa dört yemek kaşığı, altıncı bardağa beş yemek kaşığı. (Böylece farklı yoğunluklarda şekerli su karışımları elde ettik.)
Her bardağı farklı bir gıda boyası ile renklendirelim.
İğnesi çıkarılmış şırınga yardımıyla en çok toz şeker koyduğumuz renkli sıvıdan bir şırınga çekelim ve uzun bardağın kenarından yavaşça şırıngayla dökelim.
Aynı işlemleri şeker miktarı çoktan aza olacak şekilde her renk için yavaş ve çok dikkatli olarak yapalım.
Nasıl, bardağımızda gökkuşağını görebildik mi?
Ne oldu?
Gökkuşağını oluşturan renklerde hazırladığımız yoğunlukları farklı sıvıları aynı kaba koyduk. Yoğunluğu en fazla olan renk en altta kaldı. Şeker miktarı en çok olan en yoğun. Diğer renklerdeki şekerli su karışımları ise yoğunluğu yüksek olandan düşük olana doğru alttan üste sıralandı. Böylece farklı renklerdeki sıvılardan oluşan bir gökkuşağı elde ettik.
Bu oklar sihirli
Neler gerekli
Temiz şeffaf bir bardak
Bir miktar su
Bir kağıdın üzerine çizilmiş veya baskı alınmış farklı yönleri gösteren alt alta iki ok.
Şekildeki gibi;
Nasıl Yapalım
Üzerinde okların olduğu kağıdı oklar sağa sola bakacak şekilde sabitleyelim.
Kağıdın üzerindeki okların yönüne bakalım.
Okların önüne temiz bir bardak koyarak tekrar bakalım.
Şimdi suyu yavaşça bardağa dökmeye başlayalım.
Su seviyesi ilk okun hizasına geldiğinde tekrar bakalım.
Oklardan biri ters tarafa bakmaya başladı mı?
Suyu biraz daha dolduralım ve diğer okun da yön değiştirdiğini görelim.
Ne oldu?
Cisimleri görmemizi sağlayan ışık; havada, suda ve camda farklı davranır. Bu ortamların birinden çıkıp diğerine girerken kırılır. Bu nedenle okları yön değiştirmiş gibi görürüz.
Deneylerde Bilimsel Düşünmeyi Teşvik Eden Sorular
Öğrencimizin/çocuğumuzun yaşı ve kelime dağarcığına uygun ifadelerle aşağıdaki soruları yönelterek onlarda bilimsel düşünme yeteneklerini geliştirebilirsiniz. Soruların cevapları onların gözlem ve hayal gücüne göre şekilleneceği için tek bir doğru yoktur.
Bu deneyde neleri keşfettik?
Deneydeki gibi benzer durumlar günlük hayatta nasıl karşımıza çıkıyor?
Deneyde öğrendiklerimizi günlük hayatta nerelerde kullanırız?
Bu deneyden çıkardığınız sonuçlar nelerdir?
Deneyde öğrendikleriniz ve gözlemleriniz doğrultusunda günlük hayatta hangi soruna nasıl çözüm bulabilirsiniz?
Bu deneyi yeniden yapsan neyi farklı yapardın? Neden?
Daha fazla deney için Evde Çocuklarla Yapılabilecek Basit Deneyler - 2 yazımızı da okuyunuz.
Blog Yazarı: Özlem Paker - ÖRAV Uzman Eğitimcisi
eKampüs'te var olan diğer bloglara ve içeriklere erişmek için üye olun. Aşağıdaki linke tıklayarak kolayca üye olabilirsiniz. www.ekampus.orav.org.tr/kaydol Keyifli öğrenme deneyimleri dileriz.